srpski  česky 

Napredna pretraga
Schranka_08
Photo: (@MZV)

Istorija

Česi počinju u većem broju da se doseljavaju u Srbiju sredinom XIX veka u potrazi za boljim životom i većom slobodom.

Najviše dolaze u Beograd, pa je tu 1868. godine i osnovano prvo češko društvo u Srbiji – Češka beseda Beograd, koja ubrzo po osnivanju prestaje sa radom. Februara meseca 1885. godine u hotelu Bajloni kod beogradske železničke stanice osnovano je Češko društvo Lumir – Český spolek Lumír koje pod imenom Kulturno-prosvetno društvo Čeha i Slovaka u Beogradu postoji i radi i danas. Lumir nije imao svoje prostorije, ali je društveni život bio vrlo raznovrsan, radila je biblioteka i pozorište lutaka; muzička, pevačka i pozorišna sekcija i naravno folklorna sekcija.

Tokom, i na kraju I Svetskog rata, Lumir je organizovao pomoć češkim i slovačkim vojnicima koji su dezertirali iz austrougarske vojske. Lumir je bio izuzetno omiljen među Beograđanima. Po završetku I Svetskog rata, Lumir u potpunosti obnavlja rad, a 1920. godine društvo dobija novo ime: Čehoslovačko udruženje – Československá obec, no svi i dalje koriste skraćeni naziv: Češko društvo. Društveni život se obnavlja, a osnovni zadaci Društva su otvaranje češke osnovne škole i gradnja Češkog doma. Češka osnovna škola otvorena je 1923. godine i radila je, osim za vreme II Svetskog rata, sve do 1960. godine, kada je zatvorena zbog malog broja đaka. Pri Društvu se 1924. godine formira Udruženje čehoslovačkih žena, koje se brine o školi i deci i organizuje razne zabave.

Uz velike napore Društva i nesebičnu pomoć članova i donatora, 28. oktobra 1928. godine svečano je otvoren Čehoslovački dom u današnjoj ulici Svetozara Markovića br. 79. U Domu su smešteni: Češka osnovna škola, koja 1931. godine dobija Masarikovo ime; biblioteka sa čitaonicom, društvene prostorije, velika sala sa binom i garderobama, bife, restoran, stanovi za učitelje. Društveni život je u punom zamahu. Posebno su aktivne pozorišna, muzička, pevačka, folklorna i sportska sekcija. Održavaju se velelepni balovi i druge zabave, a Češki dom postaje omiljeno stecište mnogih Beograđana. Za školsku decu i omladinu  se  organizuje  besplatno  letovanje  u  Čehoslovačkoj,  za  mlađe pozorište lutaka, a za starije igranke nedeljom. U godinama ekonomske krize pomagano je školskoj deci i siromašnijim članovima Društva. Organizovani su i kursevi češkog jezika za sve zainteresovane, pa i mnoge Beograđane.

kl

Maskenbal (1932)

Posle 1938. godine i okupacije Čehoslovačke, društvo organizuje prihvatanje i smeštanje izbeglica iz Čehoslovačke. Za vreme okupacije Beograda, Češki dom uzimaju Nemci i pretvaraju ga u Nemačku školu, a društvo prestaje sa radom. Odmah po oslobođenju Beograda, 1945. godine, obnavlja se rad Društva i Češke škole koja od 1948. godine nosi novo ime: Jan Žiška. Sve do 1960. godine Društvo radi kao pre rata, ali mnogo skromnije, organizuju se zabave i balovi (verovatno jedini u Beogradu), pozorišne predstave, folklorne večeri, a za decu pozorište lutaka.

Društvo i Udruženje čehoslovačkih žena se spajaju 1964. godine, a Društvo dobija novo ime: Kulturno-prosvetno društvo Čeha i Slovaka u Beogradu –Kulturně-osvětové sdružení Čechu a Slováků v Bělehradě, koje Društvo nosi i danas. Godine 1966. Češki dom je nacionalizovan, a Društvu je ostavljeno pravo sastajanja na I spratu Doma. Uslovi za rad Društva su vrlo skromni, a sve do 2000. godine članovi se redovno sastaju i neguju češku tradiciju. Od 2000. godine rad društva postaje sadržajniji, organizuju se predavanja, izložbe i skromne proslave Božića, Uskrsa, Nove godine...Za članove Društva se pripremaju i štampaju razne publikacije, od kojih je posebno značajna: O Česima i njihovim potomcima u Srbiji južno od Save i Dunava u kojoj se piše o svim poznatim i nepoznatim Česima u Srbiji. Društvo je prisutno na internetu na sajtu Krajane.net, a 2009. godine je primljeno u Maticu Češku.