Rekonstrukcija željezničkog koridora Vc 

Najveći napredak u proteklim godinama postignut je na sjevernom dijelu koridora Vc između gradova Doboj i Šamac. Rekonstrukcija dionice duge 62 km započela je 2022. godine. Projekat vrijedan više od 200 miliona eura uključuje modernizaciju gornjeg ustroja pruge i ugradnju savremene signalizacije. Finansiranje osiguravaju EBRD, Evropska investiciona banka (EIB) i Investicioni fond za Zapadni Balkan (WBIF). 

U pripremnoj fazi je rekonstrukcija važnog dijela pruge između Doboja i Sarajeva u dužini od 175 km i vrijednosti oko 260 miliona eura. Završava se izrada projektne dokumentacije, a raspisivanje tendera očekuje se tokom 2025. godine. 

Dionica između Sarajeva i Čapljine je već modernizovana i čini okosnicu putničkog saobraćaja u zemlji. Nakon četveromjesečnog prekida uzrokovanog poplavama, u februaru 2025. obnovljen je putnički saobraćaj na ovoj pruzi, koja, između ostalog, povezuje glavni grad sa lukom Ploče. Na trasi koja prolazi dolinom rijeke Neretve još uvijek se rješava usko grlo u području planinskog prevoja Ivan. Zahtjevan uspon (do 27 ‰) i zastarjeli tunel uskog profila ograničavaju kapacitet i onemogućavaju prevoz kontejnera od 40 stopa. Studija rješenja ovog dijela, koja je započela 2022. godine, trebala bi rezultirati izmještanjem pruge uz izgradnju novih tunela i mostova. Sa investicijom koja premašuje 400 miliona eura, radi se o jednoj od najvećih željezničkih investicija od sticanja nezavisnosti Bosne i Hercegovine. 

Novi projekti izvan glavnog koridora 

Izvan glavnog koridora Vc intenzivno se priprema rekonstrukcija i elektrifikacija pruge koja vodi od Doboja preko industrijskog centra Tuzla do granice sa Srbijom. Pruga dužine 192 km ključna je za teretni saobraćaj i industriju regije. Očekivana investicija premašila je 500 miliona eura, uz planiranu podršku EU i Svjetske banke. Tender za realizaciju očekuje se takođe tokom 2025. godine. 

Pozitivna vijest je i ponovno otvaranje 24 km duge sporedne pruge između gradova Podlugovi i Vareš, do kojeg je došlo u decembru 2023. godine, nakon više od trideset godina. Obnovu je inicirala britanska rudarska kompanija Adriatic Metals, koja u tom području upravlja modernim rudnikom srebra i drugih metala. Oživljavanje pruge podržava razvoj regionalne ekonomije i otvara potencijal za novo povezivanje prema Tuzli i Beogradu. 

Izazovi željezničkog saobraćaja 

Željeznička infrastruktura Bosne i Hercegovine ozbiljno je oštećena tokom oružanog sukoba 1990-ih. Iako je saobraćaj brzo obnovljen, tehnička opremljenost pruga i sistemi daljinskog upravljanja znatno zaostaju. Obim putničkog saobraćaja ostaje nizak – izuzev turistički atraktivne rute Sarajevo - Mostar. Željeznica i dalje teško konkuriše individualnom i autobuskom prevozu. S druge strane, teretni saobraćaj ima značajan potencijal, kako u pogledu međunarodnih tokova preko koridora Vc, tako i u kontekstu potreba teške industrije i eksploatacije mineralnih sirovina. 

Pripremili: Aleš Ottmár i Ines Terza, Ambasada Republike Češke u Bosni i Hercegovini